خانه تکانی از یک منظر برای سلامتی بسیار مفید است چرا که در زمان خانه تکانی تمام اتاق‌ها و زوایای آلوده خانه به همراه گردو غبارهای موجود پاک می‌شود. در واقع خانه تمیز می‌شود که خود این تمیزی از نشانه‌های بارز سلامت محل زیست بشر است اما همین خانه تکانی نیز ممکن است درصورت عدم‌رعایت نکات بهداشتی و پزشکی باعث آسیب‌دیدگی شدید و بروز بیماری‌های زیادی شود؛ به‌ویژه بیماری‌های قلبی، ریوی و مفصلی. بر آگاهی یافتن از این آسیب‌ها و یافتن راهکارهایی برای دچارنشدن به آنها با دکتر مسلمی فرد، نایب رئیس پزشکان ایران گفت‌وگویی انجام دادیم که در پی می‌آید.
- چه مواردی می‌توانند زمینه آسیب زدن به انسان در هنگام خانه تکانی پیش از عید را فراهم کنند؟
بحث خانه تکانی یکی از مباحث بسیار مهمی است که تمامی افراد در منازل خود در آستانه سال نو با آن درگیر هستند. اما رعایت نکات ایمنی در رابطه با خانه‌تکانی باعث می‌شود که عید خوبی را تجربه کنیم. برای خانه تکانی باید نکاتی را رعایت کنیم. فعالیت‌های بیش از حد و به‌ویژه فعالیت‌های شدید خانه تکانی ممکن است برای افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند بسیار خطرناک باشد. بیماری‌های زمینه‌ای یعنی بیماری‌هایی که می‌توانند زمینه‌ساز بیماری‌های دیگر یا آسیب‌های شدید جسمانی شوند؛ مانند بیماری‌های قلبی. افراد در برخی از خانواده‌ها دچار بیماری‌های قلبی هستند، به‌خصوص برخی از خانم‌ها نیز دچار عوارض قلبی هستند. فعالیت زیاد در بیمارانی که از عوارض قلبی رنج می‌برند ممکن است باعث Arrest یا به‌اصطلاح ایست قلبی شود. کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای ریوی مانند آسم و آلرژی‌های مربوط به بیماری‌ها ریوی دارند، حتما باید در هنگام خانه تکانی مواردی را جهت حفظ سلامت جسم خود رعایت کنند. افرادی که بیماری‌های مفاصل روماتولوژی و مفاصل گردن، دردهای مفاصل گردن و شانه دارند، حتما باید مراعات کنند و از فعالیت‌های سنگین و انفرادی بپرهیزند.
- آسیب‌های متداولی که افراد هنگام خانه تکانی دچار آن می‌شوند چیست؟
آسیب‌های خانه تکانی که به‌ویژه خانم‌های خانه‌دار را در برمی‌گیرد، با توجه به اینکه خانم‌های ایرانی کم تحرک‌تر هستند و شرایط کاری بسیاری از آنها در طول سال سنگین به‌نظر نمی‌رسد. زمانی که در یک مقطع بسیار کوتاهی تصمیم به تمیز کردن خانه می‌گیرند، فرش‌ها را جابهجا کنند، کمدها را تمیز کنند، این‌جا‌به‌جایی‌ها اگر به‌صورت انفرادی و تک نفره صورت بگیرد، آسیب‌های جدی بر مفاصل و عضلات ایجاد می‌کند. اگر در عضلات خستگی مفرط ایجاد شود، زمینه ساز بروز بیماری‌های مختلف در افراد می‌شود.
- در هنگام خانه تکانی بعضا به‌دلیل عدم‌مراعات افتادن‌ها و پیچ خوردگی‌ها پیش می‌آید دراین باره چه توصیه‌هایی دارید؟
یکی از آسیب‌ها نیز در هنگام سقوط بر زمین و پیچ خوردگی پا پدید می‌آید که در این زمینه باید مراقبت‌ها و مراعات لازم را انجام داد. یکی از اتفاقاتی که به کرات در هنگام خانه تکانی ممکن است رخ دهد افتادن از روی نردبان یا چهارپایه است. در بسیاری از مواقع خانم‌ها برای تمیز کردن تابلوهای روی دیوار، ظروف داخل گنجه‌ها و ویترین‌های داخل اتاق روی نربان می‌روند و بعضا از روی آن سقوط می‌کنند. همین کم‌تحرکی که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، اغلب سبب پوکی استخوان شده و به هنگام سقوط از نردبان باعث شکستگی استخوان می‌شود.موارد زیادی مشاهده شده که خانم‌ها در روزهای قبل از عید به‌دلیل سقوط از نربان و چهارپایه در بیمارستان بستری شده‌اند.
- برخی افراد به تنهایی اقدام به خانه‌تکانی می‌کنند و اشیای خانه را نیز به تنهایی جابهجا می‌کنند. آیا این کار صحیح است؟
توصیه ما این است که هیچ فردی به تنهایی خانه تکانی نکند. ما در خانه باید همراهی و همیاری برای نظافت منزل در آستانه عید نوروز داشته باشیم. دلایل این امر متعدد است؛ اگر فردی که زمینه بیماری‌های قلبی دارد به تنهایی به خانه‌تکانی بپردازد و دچار خستگی مفرط شود مکن است یکباره دچار مشکل قلبی شود. اگر فرد از روی نردبان سقوط کند و کسی داخل خانه نباشد که به وی کمک کند وی دچار مشکل خواهد شد. اگر حمل‌ونقلی قرار است انجام گیرد و کسی خانه نباشد که کمک کند و در این لحظه نیز فردی که در حال خانه‌تکانی است دچار پیچ خوردگی پا شود نخواهد توانست به تنهایی از پس مشکلات برآید.
- بحث مسمومیت‌ها در زمان خانه‌تکانی بسیار شایع است، قدری در این باره توضیح دهید.
عمده مسمومیت‌ها در کشور ما با مواد شوینده و پاک کننده‌ای که در تمیز کردن خانه به کار می‌رود ایجاد می‌شود. مواد شوینده برای اینکه بتوان با آنها چربی‌ها و آلودگی‌ها را به‌طور کامل از بین برد و پاک کرد با ph اسیدی ساخته می‌شوند. یکی از کارهای اشتباهی که اغلب افراد در هنگام استفاده از مواد شوینده انجام می‌دهند، مخلوط کردن بعضی از این مواد شوینده با یکدیگر برای ساخت مواد شوینده قوی‌تر است. این کار بسیار خطرناک است. اگر می‌شد این مواد را با هم قاطی کرد سازنده این مواد خود این کار را انجام می‌داد. این مواد به این علت در شرکت سازنده مخلوط نمی‌شوند که ممکن است اسیدهایی از آنها ساطع شود که این اسیدها به‌ویژه در محیط‌های بسته موجب بروز مسمومیت‌های تنفسی بسیار شدید و حتی مرگ شود. به همین دلیل توصیه می‌شود که مواد شوینده‌ای که از بازار تهیه می‌شود با هم مخلوط نشود و این مواد شوینده را با آب گرم مخلوط نکنید. این مواد را در محیطی نگهداری نکنید که دارای بخار و آب گرم باشد؛ چرا که بخار و آب گرم موجب می‌شود تا حالت اسیدی این مواد بیشتر و مضاعف شود. در یک محیط بسته به هیچ عنوان نباید از مواد شوینده استفاده کرد؛ یعنی اگر مشغول نظافت حمام هستند باید حتما در حمام یا پنجره را باز بگذارند تا هوا جریان داشته باشد. حتما در موقع شست‌وشو با مواد شوینده افراد داخل خانه را در جریان بگذارند چرا که درصورت مسمومیت فرد، افراد دیگری که در خانه هستند سریع خواهند توانست وی را به بیمارستان انتقال دهند.
- آیا آسیب‌های ریوی نیز در زمان خانه تکانی رخ می‌دهد؟
در هنگام خانه تکانی استنشاق بیش از حد گرد و غبار ناشی از تمیز کردن و گرد‌گیری می‌تواند منجر به آسیب‌های ریوی شود. در گرد و غبار ذرات ریز یا موجوداتی به نام مایت وجود دارد که این مایت‌ها داخل ریه شده و باعث ایجاد بیماری‌های ریوی می‌شوند. برخی از آلودگی‌ها و گرد و غباری که روی پرده‌ها قرار دارند نیز خود زمینه ساز آسم و آلرژی می‌شوند. به خاطر همین توصیه می‌کنیم کسانی که در حال خانه تکانی و گرد‌گیری هستند حتما ماسک به‌صورتشان بزنند. آسیب‌های پوستی نیز از دیگر عوارض مواد شوینده است؛ باتوجه به اینکه این مواد اسیدی هستند. این مواد همانطور که چربی‌های روی گاز در آشپزخانه را از بین می‌برند باعث از بین بردن چربی‌های پوست نیز می‌شوند. به‌صورت جدی باید مراقب این قضیه باشیم و نکاتی چند در این رابطه را مراعات کنیم. افرادی که ناخن‌های بلند دارند حتما باید سعی کنند درهنگام استفاده از مواد شوینده از دستکش استفاده کنند. حتما اول دستکشی نخی بپوشند و بعد روی آن از دستکش آشپزخانه استفاده کنند. دستکش نخی از آسیب‌های مواد شوینده به دست فرد محافظت می‌کند. در این رابطه باید دقت کرد دستکش سوراخ و منفذی نداشته باشد. در کل می‌توان گفت که در هنگام خانه‌تکانی نیز مانند سایر موارد و به همان جدیت باید برای سلامت خود اهمیت ویژه‌ای قائل شویم.
